θεόπομπος

Όνομα ιστορικών προσώπων της αρχαιότητας. 1. Βασιλιάς της Σπάρτης (720-675 π.Χ.). Ήταν γιος του Νίκανδρου, από το γένος των Ευρυπωντιδών. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του σημειώθηκαν σοβαρά πολεμικά γεγονότα και σημαντικές μεταβολές στο πολίτευμα της Σπάρτης. Με συμβασιλιά τον ηρωικό Πολύδωρο, ο Θ. οδήγησε τους Σπαρτιάτες, έπειτα από εικοσάχρονους αγώνες, στην κατάκτηση της Μεσσηνίας (Δ’ Μεσσηνιακός πόλεμος). Αργότερα, μαζί με τον τότε συμβασιλιά του Χαρίλαο, ηγήθηκαν του σπαρτιατικού στρατού στην εκστρατεία εναντίον της Αρκαδίας, που κατέληξε σε αποτυχία. Λίγο πριν πεθάνει ξέσπασε πόλεμος μεταξύ Σπάρτης και Άργους για την κυριαρχία στην Κυνουρία, στον οποίο όμως o Θ. δεν πήρε μέρος εξαιτίας της μεγάλης ηλικίας του. Μετά τον θάνατό του, τον διαδέχθηκε ο δισέγγονός του, ο Αναξίδαμος. 2. Ιστορικός και ρήτορας (378; - περ. 325 π.Χ.). Καταγόταν από τη Χίο και ήταν μαθητής του Ισοκράτη. Εξόριστος από την πατρίδα του λόγω των ολιγαρχικών του ιδεών, ταξίδεψε πολύ, έζησε για ένα διάστημα στην αυλή του Φίλιππου και του Αλέξανδρου της Μακεδονίας και κατόπιν στην Αίγυπτο, κοντά στον Πτολεμαίο. Το κύριο έργο του είναι τα Ελληνικά, όπου συνεχίζει το έργο του Θουκυδίδη (από το 441 έως το 394 π.Χ.) χρησιμοποιώντας τα Ελληνικά του Ξενοφώντα (σώζονται αποσπάσματα)· σε αυτά δείχνει τη συμπάθειά του για την επεκτατική πολιτική της Σπάρτης. Υπήρξε επίσης υποστηρικτής της πολιτικής του Φίλιππου της Μακεδονίας, το χρονικό της βασιλείας του οποίου εξιστορεί στα 58 βιβλία των Φιλιππικών του, τα οποία αποτελούσαν μία ευρεία θεώρηση του τότε σύγχρονου κόσμου με πολλές αναφορές στο παρελθόν, κατά τον τρόπο του Ηροδότου (και από τα Φιλιππικά υπάρχουν μερικά αποσπάσματα). Σύντομα αποσπάσματα υπάρχουν επίσης από ένα εγκώμιο του Φίλιππου, όπου ο Θ. υποστηρίζει μεταξύ άλλων τη σκοπιμότητα μιας πολιτικής εξάπλωσης του Φίλιππου στα Βαλκάνια. Μερικοί μελετητές απέδωσαν άδικα στα Ελληνικά του Θ. και το μεγάλο απόσπασμα σε πάπυρο, που κοινώς ονομάζεται Ελληνικά της Οξυρρύγχου. Για το σύνολο του ιστορικού έργου του Θ. μπορεί να υποστηριχθεί ότι παρά τα ελαττώματά του (ρητορικό και μυθιστορηματικό ύφος) αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προσπάθειες της αρχαίας ιστοριογραφίας. 3. Αθηναίος κωμωδιογράφος (4ος αι. π.Χ.). Ήταν σύγχρονος του Αριστοφάνη. Έργα του: Ηδυχάρης, Τισσαμενός, Ειρήνη κ.ά.

* * *

θεόπομπος, -ον (Α)

ο σταλμένος από τον θεό («θεόπομποί σφισιν τιμαί», Πίνδ.).

[ΕΤΥΜΟΛ. < θεο-* + -πομπός (< πέμπω) πρβλ. ναυσί-πομπός, ωκύ-πομπός].